Begrijpend lezen is belangrijk. Het gaat om begrip dat een kind heeft bij studerend lezen van een tekst, zoals verhalende, informatieve, instruerende artikelen.
De Cito begrijpend lezen toetst tweemaal per jaar het niveau van het kind met opdrachten.
Wat is begrijpend lezen is en hoe kun je begrijpend lezen oefenen?
Inhoud
Het vak begrijpend lezen
Begrijpend lezen volgt op technisch lezen in groep 3. Kinderen leren tekens in klanken omzetten en vormen zo woorden en zinnen. Rond de kerstvakantie leest een kind in groep 3 vlot.
Vanaf groep 4 wordt tekstbegrip toegevoegd: begrijpen wat je leest.
Let wel: Kinderen die een tekst lezen en vooral kinderen die vlot lezen zullen goede resultaten halen. Technisch lezen is echt een voorwaarde om hier succesvol in te zijn.
Verschillende leesstrategieën
Kinderen moeten leesstrategieën kennen om een tekst te begrijpen. Een voorbeeld is de tekst eerst globaal lezen, de voorkennis activeren en dan pas actief lezen.
Soorten teksten
Een belangrijk doel is verschillende teksten kunnen onderscheiden. Kinderen lezen verhalende teksten, interviews, brochures of handleidingen. Ze ontwikkelen vaardigheden die nodig zijn om de hoofdgedachte en onderwerp in een tekst te vinden.
Doelen
Teksten hebben verschillende doelen. Een handleiding heeft tot doel je een stappenplan te laten doorlopen om iets te maken, een verhalende tekst wil je vermaken en een opiniestuk wil je overtuigen.
Signaal- en verwijswoorden
Signaalwoorden geven een verband aan tussen delen van de tekst (woorden zoals want, dus, omdat en bijvoorbeeld). Verwijswoorden zijn woorden die naar situaties, personen of meningen verwijzen. Het gaat om termen als “die”, “deze”, maar ook om “hij” of “zij”.
Jong beginnen met begrijpend lezen oefenen
Een ouder die een kind wil helpen om beter te worden in begrijpend lezen, kan al op jonge leeftijd beginnen.
Al bij het technisch leren lezen kan aandacht uitgaan naar begrijpend lezen. Dit lijkt lastig, maar begint al met een uitleg van moeilijke woorden of door vragen stellen.
Leesplezier
Kinderen die plezier hebben in lezen, doen dit vanzelf beter. Wat kun je als ouder doen om leesplezier te vergroten?
- Begin zo vroeg mogelijk met voorlezen;
- Laat je kind de tekst kiezen;
- Bied een aanbod van teksten aan, van grappige verhaaltjes tot serieuze teksten;
- Zorg voor een interessant onderwerp van een verhaal;
- Goed lezen van een kind begint met goed voorbeeldgedrag van een ouder.
Tip: lezen is lezen, dus ook stipverhalen, folders en informatie op internet.
Bij kinderen die vaak zijn voorgelezen en die zelf graag lezen zijn veel voorwaarden voor begrijpend lezen al aanwezig, zoals een grote woordenschat, voorkennis en sterk in technisch lezen. Begrijpend lezen oefenen is bij deze kinderen eenvoudiger, omdat zij de betekenis van nieuwe begrippen sneller tot zich nemen.
Cito begrijpend lezen
Cito toetsen brengen goed in beeld hoe het met begrijpend lezen gaat. Kinderen die gericht oefenen verbeteren op korte termijn hun leesvaardigheden.
Cito toetsen begrijpend lezen kunnen best lastig zijn, omdat het om grote lappen tekst gaat. Er worden inhoudelijke vragen gesteld, maar ook invuloefeningen en achtergrondinformatie achterhaald.
Begrijpend lezen groep 6 oefenen
In groep 6 worden teksten voor begrijpend lezen langer. Leerlingen leren hoofdgedachten en bijzaken onderscheiden. Een goede oefening is om teksten op een leuke site te bekijken en dan te vragen wat het doel en onderwerp van die teksten is. Wat wil de schrijver bereiken? Zal hij je willen overtuigen, informeren of vermaken?
Begrijpend lezen groep 7 oefenen
Begrijpend lezen in groep 7 gaat verder met verbanden leggen, signaalwoorden en verwijswoorden. De lezer moet ook een samenvatting maken. Veel leerlingen hebben hier wel een beetje moeite mee. Toch zal het oefenen ervan leiden tot betere resultaten.
Begrijpend lezen groep 8 oefenen
In groep 8 wordt alles herhaald. Kinderen moeten eigen kennis gebruiken om teksten in context te plaatsen. Opgaven lopen uiteen. Kinderen lezen een hele tekst, bepalen de onderwerpen en de bedoeling van de auteur. Verwijswoorden, signaalwoorden, hoofdgedachte en samenvatten worden als vanzelfsprekend beschouwd. In groep 8 wordt begrijpend lezen ook gekoppeld aan andere vakken, zoals wereldoriëntatie.
Tips om begrijpend lezen oefenen te versterken
Wil je thuis begrijpend lezen oefenen? Dan kun je met een aantal eenvoudige oefeningen al ver komen.
#1 Oefenen door te doen: bak een taart
Begrijpend lezen oefenen is een kwestie van trainen: het zoveel mogelijk doen. Een leuke manier om kinderen onbewust te confronteren met begrijpend lezen is door ze een taart te laten bakken. Ze moeten een recept doorlezen en stappen volgen, maar ook aan voorwaarden voldoen voor ze verder kunnen.
#2 Praten en begrijpend luisteren
Begrijpend lezen speelt zich niet enkel op papier af. Door te praten ontwikkelt een kind vaardigheden. Je kunt verhalen in het nieuws behandelen, maar ook praten over wat jullie die dag gedaan hebben. Door vragen stellen kun je de begripsvorming activeren.
Tip: Luister naar luisterboeken om tot begrip te komen.
#3 Woordenschat maken (letterlijk)
Woordenschat is van belang bij begrijpend lezen. Kinderen die woordenschat oefenen leren nieuwe woorden begrijpen en die nieuwe woorden maken het mogelijk om ook teksten beter te begrijpen. Je kunt actief een woordenschat maken. Houd een schriftje bij waar nieuwe woorden in worden opgeschreven. Paats de woorden dan ook in zinnen voor de context en je zal zien dat je kind het beter gaat begrijpen.
Tip: Laat je kind een woordenboek gebruiken bij onbekende woorden. Daar leert een kind meer van dan van voorzeggen.
#4 Zelf toetsen maken
Omgekeerd begrijpend lezen helpt ook. Lees samen een tekst en leer je kind vragen te stellen over het onderwerp. Laat je kind zelf een toets maken, inclusief antwoorden. Vervolgens lees jij het verhaal en maak je de toets, waarmee jullie samen kunnen testen of je kind het begrepen heeft.
Thuis de Cito begrijpend lezen oefenen
Omdat op school begrijpend lezen als onderdeel van taal gezien wordt, wordt er door de leerkracht vaak geen uitleg gegeven op het gebied van begrijpend lezen.
Om ouders te helpen hun kind goed voor te bereiden op de toetsen begrijpend lezen op de basisschool hebben we drie oefenboeken samengesteld voor groep 6, 7 en 8.
Wat kun je verwachten van deze oefenboeken?
- Leuke opgaven over allerlei onderwerpen;
- Open en gesloten vragen en meerkeuzevragen (net als op de Cito-toets);
- Ruim 25 teksten, van verhaal tot informatief artikel en van reclameteksten tot instructieteksten;
- Meer dan 250 variërende opdrachten, verschillend in opbouw en moeilijkheidsgraad.
Om een beeld te geven van deze oefeningen hebben we een boekje samengesteld met teksten. Deze artikelen bereiden leerlingen voor op de Cito-toetsen van school en zijn gratis te downloaden.
